جشن مهرگان به عنوان آیین مشترک ایران و تاجیکستان به تعویق افتاد/جشن مهرگان در یک نگاه

به گزارش پایگاه خبری میعاد از انجمن زرتشتیان تهران، آیین جشن ‌مهرگان به همراه گهنبار دانش آموزی، امسال به دلیل پنج روز عزای عمومی در سراسر کشور، بامداد آدینه ۱۳ مهر از ساعت ۹:۳۰ در همایشگاه مارکار تهرانپارس برگزار خواهد شد. غرفه های فروش همکیشان نیز از بامداد آدینه در همایشگاه مارکار تهرانپارس برقرار خواهد بود.

قرار بود برنامه های آیین مهرگان در تهران فردا، ۱۰ مهر برگزار شود که در پی رخدادهای اخیر منطقه و اعلام عزای عمومی این مراسم به جمعه موکول شد.

مهرگان پس از نوروز به عنوان بزرگ‌ترین جشن ایرانیان باستان است که با اعتدال پائیزی و زمان برابری شب و روز پیوند داشته و در دوره‌هایی از دوران باستان که آغاز پاییز، آغاز سال نو بوده برگزار می‌شده است.

جشن مهرگان به عنوان آیین مشترک ایران و تاجیکستان هم اکنون در بین جوامع روستایی زرتشتیان ایران و مردم تاجیکستان برگزار می‌شود. مهرگان را می توان آیین شکرگذاری از نعمت های الهی دانست و گفتمانی است که انسان را به ایجاد رابطه صلح‌آمیز با طبیعت دعوت می‌کند.

جشن مهرگان ایران و تاجکستان در یک نگاه

در ایران باستان جشن‌های متعددی به مناسبت‌های مختلف برپا می‌شد. یکی از این جشن‌ها که در بین ایرانیان از اهمیت بالایی برخوردار بوده، جشن مهرگان است. این جشن همه ساله از ۱۶ تا ۲۱ مهرماه برگزار می‌شد. در حال حاضر نیز جشن مهرگان در برخی نقاط کشور مانند یزد و کرمان، در بین پیروان زرتشت برگزار می‌شود.

بدون تردید جشن بزرگ و باشکوهی چون مهرگان به‌همراه موسیقی و طرب بوده است؛ اما اطلاعاتی از آن در دسترس نیست و تنها در میان منابع تاریخی می‌توان اثری از آن پیدا کرد. خلف تبریزی در کتاب خود به نام برهان قاطع برای یکی از مقام‌ها و لحن‌های موسیقی سنتی ایرانی از موسیقی مهرگان نام برده است.

در جشن مهرگان همچون سفره هفت سین نوروز، سفره مهرگانی یا خوان مهرگانی پهن می‌کردند. این سفره که بر گرد آتشدان پهن می‌شد، به رنگ ارغوانی بود و در آن از انواع میوه‌ها، شیرینی و خوراکی‌ها، شربتی از عصاره هوم یا هَئومَه که با شیر رقیق شده و نان مخصوص لورک قرار می‌دادند و میوه‌هایی چون انار، سیب، ترنج، بی یا به، ترنج، سنجد، انگور سفید، کُنار، زالزالک، ازگیل و خرمالو وجود داشت.

آجیل ویژه‌ای هم از هفت خشکبار از جمله مغز گردو، بادام، پسته، فندق، تخمه، توت خشک، انجیر خشک و نخودچی درست می‌کردند. از دیگر خوردنی‌های این سفره آشی به نام هفت غله است که با ترکیبی از گندم، برنج، جو، نخود، عدس، ماش و ارزن تهیه می‌شود.

کاسه‌ای پر از گلاب، آب، سرکه، برگ آویشن، گل‌های بنفشه و نازبو یا ریحان نیز قرار می‌دادند. سرمه‌دان، آینه، اسفند و عود و همچنین گل همیشه شکفته که پیرامون آن را با شاخه‌هایی از سرو، مورد و گز تزیین می‌کردند نیز زینت‌بخش سفره مهرگانی بود.

امروزه نیز همچنان در بین زرتشتیان برخی از نقاط کشور مثل یزد، کرمان، اصفهان و شیراز جشن مهرگان برگزار می‌شود. در این جشن، ابتدا جلوی در ورودی آتشکده از مهمانان با ظرف شیرینی و آینه استقبال می‌شود که از آیین‌های کهن ایرانیان است. میهمانان گلاب را در کف دست ریخته و به‌صورت می‌کشند و در آینه نگاه کرده و سپس نقلی برداشته و وارد آتشکده می‌شوند.

خبرنگار: معصومه صفرخانلو

علی اکبر قزوینیان- مدیر مسئول پایگاه خبری میعاد